Een nest kittens te zien wegkwijnen en de beestjes binnen 2 dagen na hun geboorte te zien sterven, is ongeveer het ergste wat een kattenfokker kan overkomen. Toch hebben veel Britse Shorthairfokkers dit meegemaakt, totdat men ontdekte dat de poes doordat zij een ander bloedtype had, de kittens onbedoeld met haar melk doodde. Dit probleem doet zich vooral voor bij de Britse rassen, omdat bijna 60% van deze katten bloedgroep B heeft. Het kan echter bijna ieder ras treffen, dus ook onze lieve, oude huiskatten.

Als de bloedgroep van de kat bekend is, kan dit zijn/haar leven en dat van de kittens redden

Welke bloedgroepen en bloedtypen hebben katten?
Ons bloed bestaat uit rode bloedcellen, witte bloedcellen en plasma. De rode cellen vervoeren zuurstof en hun conditie is van levensbelang. Rode bloedcellen zijn, zoals de meeste andere lichaamsbestanddelen, opgebouwd uit proteïne, en proteïnen kunnen worden herkend en verwoest door ons immuunsysteem.  De kat heeft in wezen twee bloedgroepen: A en B (hoewel er een derde, zeer zeldzame groep is, AB, die een combinatie is van de twee). De proteïnen van de rode bloedcellen zijn in de ene groep A en in de andere B (zie figuur 1). In feite verschillen de proteïnen aan de buitenkant van de rode bloedcellen van type A en B maar een heel klein beetje, maar het immuunsysteem ontdekt natuurlijk het verschil.

Zoals je weet is het bij een bloedtransfusie heel belangrijk dat je het goede bloedtype krijgt. Een transfusie met verkeerd bloed kan fataal zijn en dat geldt ook voor katten. Het immuunsysteem van de kat of de persoon die de bloedtransfusie krijgt, reageert op het vreemde bloed met alle gevolgen van dien.

Wat is neonatal isoerythrolysis?
Een nog niet zo lang geleden herkende oorzaak van wegkwijnende kittens van raskatten is neonatal isoerythrolysis, waarbij de kittens een ander bloedtype hebben dan hun moeder. Door haar melk krijgen zij antistoffen tegen hun eigen rode bloedcellen. De antistoffen verwoesten de rode bloedcellen van de kittens wat tot geelzucht (zie figuur 2 en 3), bruine urine en een snelle dood leidt. In minder ernstige gevallen, valt het puntje van de staart eraf (figuur 4).

Bloedmonsters van de kittens en de poes kunnen worden onderzocht om de diagnose te bevestigen.   

 
Figuur 2. Een nest kittens met neonatal isoerythrolysis. Zie de gele neusjes door
de geelzucht en het bloederige puntje van de staart van het witte kitten.

Figuur 3. De poot van een kitten met neonatal isoerythrolysis – zie hoe geel het is door de geelzucht.

Voorkomen van neonatal isoerythrolysis

1. Voor het paren de bloedgroep van de poes en de kat bepalen
Voorkomen houdt een bloedonderzoek in van de poes en van iedere kat waarmee ze mogelijk gaat paren. Katten krijgen een gen voor het bloedtype van hun moeder (in het ei) en een van hun vader (in het sperma) – zie figuur 4. De genen voor bloedtype A zijn dominant en overheersen de genen voor bloedtype B wat betekent dat een kat met een combinatie van genen - Ab (denk eraan dat dit verschilt van de derde, zeldzame bloedgroep AB) - bloedtype A heeft. Een poes met bloedgroep B kan een kitten krijgen met bloedtype A als zij gepaard heeft met een kat met bloedtype A die drager is van de genen voor bloedtype B (zoals in figuur 5 en tabel 1). In dit soort situaties is de kans op neonatal isoerythrolysis het grootst.

Figuur 5. Hoe poezen met twee bloedtypen A kittens kunnen krijgen met bloedtype B

Tabel 1 – Wat er gebeurt als je een poes met bloedgroep B laat paren met een kat met bloedgroep A, hangt samen met het feit of zijn genen alleen A of een combinatie van A en B zijn. De grijze vakjes geven de genen van de kitten aan. De grootste kans op neonatal isoerythrolysis hebben kittens met bloedtype A van wie de moeder bloedtype B heeft.

De genen van katten met bloedtype B zijn recessief (dat wil zeggen dat ze twee b-genen hebben, genotype bb). Deze katten kunnen veilig paren met katten met bloedtype B - alle kittens zullen bloedtype B krijgen (tabel 2) en er zal geen neonatal isoerythrolysis optreden.

SLEUTEL

Tabel 2 – Wat gebeurt er als je twee katten met bloedgroep B met elkaar laat paren.

Tabel 2                 

Alle kittens hebben bloedgroep B (zie de grijze vakjes) en er bestaat geen kans op neonatal isoerythrolysis

 Tabel 3 – Wat gebeurt er als je twee katten met bloedgroep A met elkaar laat paren.

In het eenvoudigste scenario duiden de genetische codes voor de kat en de poes op bloedtype A en die voor de kittens op bloedgroep A.  Maar omdat bloedgroep A dominant is en de genen voor bloedgroep B overheersen, kan een kat of beide katten de gen voor bloedgroep B dragen.

In het eerste voorbeeld boven heeft de kat de beide versies van zijn gen (dat wil zeggen een van zijn moeder en een van zijn vader) die de genetische code bepalen voor bloedgroep A. Daarom hebben al zijn kittens bloedtype A. De helft van zijn kittens draagt de gen voor bloedgroep B, die ze van hun moeder hebben gekregen. Bij geen enkele kitten bestaat er kans op neonatal isoerythrolysis, omdat ze allemaal dezelfde bloedgroep hebben als hun moeder.

In de tweede tabel zijn beide kitten met bloedgroep A dragers van de gen voor bloedgroep B. Zoals de tabel laat zien, heeft een kwart van de kittens van dit paar bloedgroep B (blauwe vakjes). Poezen met bloedgroep A hebben minder antitype B antistof dan dat poezen met bloedgroep B antitype A antistof hebben, wat betekent dat de type B kittens van deze paring zouden kunnen overleven. Als de paring echter herhaald wordt, bouwt de poes anti-B antistof op en uiteindelijk kan een kwart van haar kittens doodgaan aan neonatal isoerythrolysis.

De enige manier om de genotype van een bloedtype A kat vast te stellen, is door .haar met een type B kat te laten paren.

Tabel 4 – Het resultaat van een testparing om vast te stellen of een kat met bloedgroep A drager is van bloedgroep B-genen.

Tabel 5 – Het resultaat van een testparing om vast te stellen of een poes met bloedgroep A drager is van bloedgroep B genen.

Komt neonatal isoerythrolysis voor bij mijn ras?
Op de Universiteit van Glasgow verzamelen we gegevens over de frequentie waarmee in het VK type B katten bij de verschillende rassen voorkomen (zei tabel 6). Type AB is zeer zeldzaam. Denk erom dat sommige rassen betrekkelijk onbekend zijn en dat er nog maar weinig katten getest zijn, waardoor de cijfers in deze tabel gebaseerd zijn op een klein aantal proeven en dus niet helemaal nauwkeurig kunnen zijn. Bestaat er bij dode kittens een vermoeden van neonatal isoerythrolysis, laat de poes dan, ongeacht het ras, testen.

Tabel 6 – Frequentie van bloedtype B bij verschillende kattenrassen:  Rassen zonder type B kitten zullen geen neonatal isoerythrolysis ontwikkelen.  

 
* Als ik een bepaald ras niet heb getest, of als een andere schrijver meer katten heeft getest, heb ik hun percentages gebruikt: Knottenbelt en anderen, 19991 of Callan & Giger, 19942.

2. Testen van de bloedgroep van kittens bij hun geboorte
Een druppeltje bloed van de navel van de pasgeboren kitten kan worden gebruikt om het bloedtype van de kitten te bepalen en te beoordelen of het bij de moeder kan drinken. Natuurlijk moet het bloedtype van de moeder ook worden bepaald. Een kitten kan veilig bij de moeder met dezelfde bloedgroep drinken, maar als de bloedtypen van de kitten en de moeder verschillen, is het beter de kitten de eerste 16 uur niet bij zijn moeder te laten drinken..

3. Zorg dat risicokittens de eerste 16 uur niet bij hun moeder drinken.
De darmen van de pasgeboren kitten zijn alleen de eerste 16 uur permeabel voor antistoffen in het colostrum. Hierna is het betrekkelijk veilig de kitten bij de moeder te laten drinken ook al heeft die een ander bloedtype.   

Aanvullende literatuur
1. Knottenbelt CM,Addie DD, Jay MJ, Mackin AJ. 1999 Vaststelling van de invloed van bloedtypen van katten in de VK.   Journal of Small Animal Practice 40 115-118
2. Callan, MB, Giger U. 1994 Transfusion medicine. Consultations in feline medicine 2.  Ed. Augustus, JR 525-532
3. Callan, MB, Giger U. 1997 Colostrum: friend or foe? Feline Advisory Bureau Journal 35 70-72

Steun het onderzoek naar neonatal isoerythrolysis
Graag hoor ik van mensen die ervaring hebben met het laten paren van type A poezen met type B katten, of katten met type AB met elk ander type (A, B of AB)  Wilt u svp dit e-mailformulier invullen: (is binnenkort beschikbaar – bezoek ons nog een keer om het formulier in te vullen!)

Bijgewerkt 7 januari 2003

Onze hartelijke dank aan Saskia Steur, Ada de Raad, Henny de Lege, Helen van Mackelenebrgh, Tineke Blokzijl – Haar voor de vertaling naar het Nederlands van Dr Addie's webstek 

Site ©2000 - 2004 Dr. Diane Addie
Site Design © Melody Amundson, Mariposa Creations